احتمالا اصطلاح زخم معده به گوشتان خورده باشد. خیلی از افراد از اصطلاح زخم معده، ورم معده، گاستریت و غیره بدون دانستن دقیق معنی آن ها استفاده می کنند. اما بیایید ببینیم زخم معده دقیقا چیست ؟ و آیا فقط معده می تواند دچار زخم شود؟
اصطلاح درست تر «زخم های گوارشی» یا پپتیک اولسر است که به معنای زخم های بازی هستند که در لایه داخلی معده و قسمت بالایی روده کوچک -دوازدهه- ایجاد می شوند.
زخم های گوارشی عبارتند از:
زخم‌های معده که در داخل معده ایجاد می‌شوند زخم اثنی عشر که در قسمت داخلی قسمت بالایی روده کوچک(اثنی عشر) رخ می دهد.
شایع ترین علامت زخم معده و دیودنوم درد معده است. به طور کلی دردی که با گرسنگی تشدید می شود بیشتر مربوط به درد دوازدهه و دردی که با غذا خوردن تشدید می شود بیشتر مربوط به زخم معده می باشد.
علت ایجاد این زخم ها چیست؟
شایع ترین علل زخم گوارشی عفونت با باکتری هلیکوباکتر پیلوری (H. pylori) و استفاده طولانی مدت از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن، دیکلوفناک و ناپروکسن است.
برخلاف باور عموم، استرس روحی و غذاهای تند به تنهایی باعث ایجاد زخم معده نمی شوند. با این حال، آنها می توانند علائم شما را بدتر کنند.
علائم زخم های گوارشی:
سوزش معده درد
احساس سیری زودرس، نفخ یا آروغ زدن
عدم تحمل غذاهای چرب و سنگین
سوزش سردل
حالت تهوع
همانطور که گفتیم، شایع ترین علامت زخم معده درد و سوزش معده است. اسید معده نیز می تواند درد را بدتر می‌کند. درد را اغلب می‌توان با خوردن غذاهای خاصی که اسید معده را کاهش می دهند و یا با مصرف داروهای کاهش‌دهنده اسید – مانند پنتوپرازول و امپرازول یا فاموتیدین و رانتیدین- تسکین داد، اما علائم ممکن است دوباره عود کند.
درد ممکن است بین غذا و شب بدتر شود.بسیاری از افراد مبتلا به زخم معده حتی علائمی ندارند.در مواردی نادر اما خطرناک تر، زخم های گوارشی ممکن است با علایم زیر بروز یابند:
استفراغ یا استفراغ خونی – که ممکن است قرمز یا سیاه به نظر برسد.
خون تیره در مدفوع، یا مدفوع سیاه یا قیری رنگ با قوامی شل و بسیار بدبو -که ملنا نامیده می شود-خون تیره و استفراغ خونی هر دو مواردی هستند که بیانگر خونریزی گوارشی هستند و یک اورژانس محسوب می شوند. در صورت بروز این علایم لازم است حتما به اورژانس مراجعه کنید.
مشکل در تنفس
احساس ضعف
حالت تهوع یا استفراغ
کاهش وزن بی دلیل و تغییرات اشتها
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
علایمی که بالاتر ذکر کردیم همگی از نشانه هایی است که باید با داشتن آن ها به یک پزشک مراجعه کرد.
علل ایجاد زخم معده:
زخم معده زمانی رخ می دهد که اسید موجود در دستگاه گوارش سطح داخلی معده یا روده کوچک را می خورد. اسید می تواند یک زخم باز دردناک ایجاد کند که ممکن است خونریزی ایجاد کند.
دستگاه گوارش ما از یک لایه مخاطی پوشیده شده است که به طور معمول در برابر اسید امحافظت می کند. اما اگر مقدار اسید افزایش یابد یا ضخامت مخاط کاهش یابد، ممکن است زخم گوارشی ایجاد شود.
علل شایع عبارتند از:
باکتری هلیکوباکتر پیلوری: شایع ترین علت زخم معده و تقریبا تمامی موارد زخم دئودونوم ناشی از این باکتری است. این باکتری معمولاً در لایه مخاطی زندگی می کند که بافت هایی که معده و روده کوچک را پوشانده و محافظت می کند. اغلب، باکتری هلیکوباکتر پیلوری هیچ مشکلی ایجاد نمی کند، اما می تواند باعث التهاب لایه داخلی معده و ایجاد زخم شود.
نحوه انتشار عفونت هلیکوباکتر پیلوری مشخص نیست. ممکن است از طریق تماس نزدیک، مانند بوسیدن، از فردی به فرد دیگر منتقل شود. افراد همچنین ممکن است از طریق غذا و آب به هلیکوباکتر پیلوری مبتلا شوند.
علت دیگر زخم گوارشی استفاده منظم از مسکن های خاص است. مصرف آسپرین، و همچنین برخی از داروهای مسکن بدون نسخه و تجویزی به نام داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)، می تواند پوشش معده و روده کوچک شما را تحریک یا ملتهب کند. این داروها شامل ایبوپروفن، ناپروکسن ژلوفن و غیره است.
سایر داروها: مصرف برخی از داروهای دیگر همراه با NSAID ها، مانند استروئیدها، داروهای ضد انعقاد، آسپرین با دوز پایین، مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین -داروهای اعصاب و روان مانند سرترالین و غیره- نیز می توانند در ایجاد زخم گوارشی نقش داشته باشند.
عوامل خطر:
علاوه بر خطرات مربوط به مصرف NSAID ها موارد دیگری نیز وجود دارند که می توانند شانس ابتلا به این بیماری را افزایش دهند:
سیگار کشیدن ریسک زخم معده را بالا می برد.
الکل می تواند پوشش مخاطی معده را تحریک کرده و فرسایش دهد و همچنین میزان اسید معده تولید شده را افزایش می دهد.
استرس درمان نشده با افزایش تولید اسید آسیب رسان است.
غذاهای تند
این عوامل به تنهایی باعث ایجاد زخم نمی شوند، اما می توانند زخم را بدتر کرده و بهبودی آن را دشوارتر کنند.
عوارض
در صورت عدم درمان، زخم معده می تواند منجر به موارد زیر شود:
خونریزی داخلی: خونریزی می تواند به صورت از دست دادن خون آهسته که منجر به کم خونی می شود رخ دهد و یا به صورت از دست دادن خون شدید که ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان یا تزریق خون داشته باشد. از دست دادن خون شدید ممکن است باعث استفراغ سیاه یا خونی یا مدفوع سیاه یا خونی شود.
سوراح شدگی دیواره: زخم معده می‌تواند سوراخی را از طریق دیواره معده یا روده کوچک شما ایجاد کند و شما را در معرض خطر عفونت جدی حفره شکمی (پریتونیت) قرار دهد.
انسداد: زخم معده می تواند عبور غذا از دستگاه گوارش را مبا مشکل دچار کند و باعث شود زود تر از حد معمول سیر شوید، مدام استفراغ کنید و وزن خود را از طریق تورم ناشی از التهاب یا از طریق زخم از دست دهید.
سرطان معده: مطالعات نشان داده است که در افراد آلوده به هلیکوباکتر پیلوری خطر ابتلا به سرطان معده افزایش یابد.
جلوگیری
بهترین درمان جلوگیری است. با پیشگیری از ابتلا به هلیکوباکتر از طریق شستشوی دست ها و مصرف غذاهای مطمین و بهداشتی می توانید ریسک ابتلا به زخم معده را در خود کاهش دهید.
همچنین با خودداری از مصرف بی رویه ی مسکن ها و تغذیه ی سالم و پ‍رهیز از سیگار و الکل می توانید ریسک زخم را در خود کاهش دهید.
سوالات متداول
سوال : زخم معده چیست؟
پاسخ : زخم معده زخم های بازی هستند که در لایه داخلی معده و قسمت بالایی روده کوچک -دوازدهه- ایجاد می شوند.
سوال : علت ایجاد این زخم ها چیست؟
پاسخ : زخم معده زمانی رخ می دهد که اسید موجود در دستگاه گوارش سطح داخلی معده یا روده کوچک را می خورد.
سوال : عوارض زخم معده چیست؟
پاسخ : خونریزی داخلی،سوراح شدگی دیواره،انسداد،سرطان معده
