ذات الریه چیست؟
ذات الریه نوعی بیماری شایع می باشد که ریه ها را درگیر می کند. همان طور که می دانید وظیفه ی اصلی ریه ها انتقال گازهای تنفسی O2 و CO2 می باشد. ریه ها برای انجام این وظیفه، از لحاظ ساختاری بستر انتقال این گازها را فراهم کرده اند و از طریق مجاری هوایی فوقانی و تحتانی خود به انجام این وظیفه ی مهم می پردازند.
حال اگر پوشش داخلی این مجاری هوایی دچار التهاب شود نه تنها حرکت هوا از طریق این مجاری سخت می شود بلکه انتقال گازهای تنفسی نیز به مشکل می خورد. به این التهاب ذات الریه یا پنومونی می گویند.
علل ذات الریه
التهاب فضای مجاری هوایی فوقانی و تحتانی و به دنبال آن ایجاد ذات الریه علل مختلفی دارد. از جمله ی این علل می توان به آلودگی فرد با میکروارگانیسم هایی چون باکتری، ویروس یا قارچ اشاره کرد. در این حالت علت ذات الریه نوعی عامل عفونی میباشد که قابلیت سرایت به دیگران را نیز دارد.
علاوه بر آلودگی با میکروارگانیسم های ذکر شده دلایل دیگری نیز برای ابتلا به ذات الریه وجود دارند. از جمله ی این دلایل میتوان به استنشاق مواد سمی، وارد شدن غذا، نوشیدنی، بزاق، استفراغ یا مواد خارجی به ریه ها و… اشاره کرد. بنابراین همیشه ذات الریه مسری یا عفونی نیست.
علائم ذات الریه
از جمله علائم این بیماری می توان به موارد زیر اشاره کرد:
سرفه های خشک یا سرفه های همراه با خلط
درد قفسه ی سینه هنگام بلع غذا، سرفه، عطسه و تنفس
تنگی نفس
تب و لرز
ضعف و خستگی
استفراغ
و…
تشخیص ذات الریه
از جمله اقدامات تشخیصی که به پزشک جهت تشخیص ذات الریه در افراد کمک می کند می توان به موارد زیر اشاره کرد:
انجام معاینات بالینی و هیستوری گرفتن از بیمار توسط پزشک
انجام سی تی اسکن قفسه ی سینه
اندازه گیری اکسیژن خون بیمار
انجام آزمایش خون برای شناسایی میکروارگانیسم عامل بیماری
نمونه برداری و بررسی خلط بیمار در آزمایشگاه برای شناسایی میرکروارگانیسم عامل بیماری
انجام برونکوسکوپی ( در این روش با استفاده از لوله ای نازک که در سر خود دوربینی جهت تصویربرداری دارد، از مجاری هوایی تصاویری تهیه می شود تا پزشک بتواند به بررسی دقیق تر سیستم تنفسی بیمار بپردازد و اقدامات درمانی لازم را به کار گیرد. ) و نمونه برداری از مجاری هوایی در صورت لزوم در بیماران با علائم شدید ذات الریه
و…
لازم به ذکر است که علائم ذات الریه مثل بسیاری از بیماری های دیگر، با علائم بیماری ریوی دیگر ممکن است مشابهت هایی داشته باشد. بنابراین پپزشک صرفاً با انجام معاینات بالینی، نمی تواند به تشخیص قطعی برسد و نیاز دارد تا از اقدامات تشخیصی دیگر نیز بهره ببرد.
توجه به این نکته نیز ضروری است که یک سری از اقدامات تشخیصی مثل انجام سی تی اسکن از ریه ها و قفسه ی سینه صرفاً به پزشک کمک می کنند که آیا به آلودگی بیمار با ذات الریه شک کند یا نه ! اما عامل آلودگی را مشخص نمی کنند. بنابراین نیاز است در کنار اقداماتی چون معاینات بالینی یا انجام سی تی اسکن با روش های آزمایشگاهی، میکروارگانیسم عامل بیماری را تشخیص دهیم.
درمان ذات الریه
جهت درمان ذات الریه قبل از هر چیز پزشک باید در ابتدا عامل آلودگی و علت اصلی را پیدا کند، سپس دست به درمان بزند. بسته به نوع عامل بیماری، درمان های متفاوتی را برای افراد به کار می گیرند.
در صورتی که عامل بیماری، میکروارگانیسمی از دسته ی باکتری ها باشد، معمولاً برای درمان بیمار، از آنتی بیوتیک ها استفاده می کنند. در صورتی که عامل بیماری، میکروارگانیسمی از دسته ی ویروس ها باشد، معمولاً برای درمان بیمارمبتلا به ذات الریه، در اکثر موارد، درمان خاصی وجود ندارد و پزشک بیشتر به علامت درمانی و استفاده از درمان های حمایتی مثل تجویز داروهای تب بر، مسکن و… می پردازد.
البته اگرعامل بیماری ویروس آنفولانزا باشد، به طور معمول پزشک داروهای ضد ویروسی مثل پرامیویر، زانامیویر و… تجویز می کند. و در نهایت در صورتی که عامل بیماری، میکروارگانیسمی از دسته ی قارچ ها باشد، تجویز داروهای ضدقارچی معمول و رایج است.
لازم به ذکر است که در کنار همه موارد ذکر شده و فارغ از اینکه کدام میکروارگانیسم باعث ایجاد ذات الریه در فرد بیمار شده است، علمت درمانی و درمان های حمایتی همیشه در دستور کار پزشکان قرار دارد.
از جمله این درمان ها همان طور که پیش تر نیز ذکر کردیم می توان به مواردی چون تجویز داروهای تب بر، داروهای ضد درد و مسکن، داروهای ضد التهاب، استراحت و مصرف مایعات و… اشاره کرد.
توصیه های پایانی
به طور کلی احتمال ابتلای به این بیماری در یک سری از افراد بیشتر است. از جمله ی این افراد می توان به موارد زیر اشاره کرد:
افرادی که ضعف سیستم ایمنی دارند و یا هنوز سیستم ایمنی آن ها تکامل نیافته است. مثل افراد مسن، نوزادان، مبتلایان به ایدز، مبتلایان به هپاتیت، مبتلایان به ام اس، افرادی که سرطان دارند و شیمی درمانی می کنند، افرادی که پیوند عضو انجام داده اند و…
افراد با بیماری هایی مثل بیماری های قلبی، یا بیماری های ریوی خاصی مثل آسم یا آمفیزم و… که سیستم تنفسی و قلبی- عروقی آن ها حساس است.
افرادی که در بلع خود مشکل دارند مثل کسانی که سکته مغزی کرده اند یا دچار بیماری هایی مثل پارکینسون هستند.
زنان باردار
افرادی که در معرض آلاینده ها و مواد شیمیایی و سمی قرار دارند.
افرادی که دخانیاتی چون سیگار و قلیان مصرف می کنند.
و…
با دقت به موارد بالا در می یابیم که تا حدودی با اصلاح سبک زندگی خود می توانیم از ابتلای به این بیماری جلوگیری کنیم.
همچنین در صورت داشتن هر کدام از بیماری ها یا مشکلات ذکر شده در بالا، در صورتی که سبک زندگی سالمی داشته باشیم و تحت نظر پزشک باشیم می توانیم تا حدود زیادی خطر ابتلای به این بیماری را از خود دور کنیم.
از جمله اقداماتی که می توانیم انجام دهیم این است که :
از مصرف الکل و دخانیاتی چون سیگاردوری کنیم.
از زندگی در مناطقی که آب و هوای آلوده دارند و همچنین از زندگی در اطراف کارخانه ها و معادن دوری کنیم .
تغذیه ی سالم و ورزش منظم را در برنامه ی زندگی خود، جای دهیم.
و…
سوالات متداول
سوال : ذات الریه چیست؟
پاسخ : ذات الریه نوعی بیماری شایع می باشد که ریه ها را درگیر می کند.
سوال : علل ذات الریه چیست؟
پاسخ : التهاب فضای مجاری هوایی فوقانی و تحتانی و به دنبال آن ایجاد ذات الریه علل مختلفی دارد. از جمله ی این علل می توان به آلودگی فرد با میکروارگانیسم هایی چون باکتری، ویروس یا قارچ اشاره کرد.
سوال : درمان ذات الریه چگونه است؟
پاسخ : جهت درمان ذات الریه ابتدا پزشک باید عامل آلودگی و علت اصلی را پیدا کند، سپس دست به درمان بزند. بسته به نوع عامل بیماری، درمان های آن نیز متفاوت است.