سل
سل بیماری است که اولین بار توسط پزشکی آلمانی به نام روبرت کخ شناسایی شد. عامل این بیماری باکتری به نام مایکوباکتریوم توبرکلوزیس است که ریه ها را درگیر می کند.
بسیاری از مردم میکروب سل را در بدن خود دارند اما این میکروب در بدن آن ها فعال نشده و آن ها مبتلا به این بیماری فعال نیستند. این بیماری ممکن است سالیان سال پنهان بماند و در برخی افراد واکنش نشان دهد.
علائم سل ریوی
سل اولیه معمولاً بی نشانه است و در جریان معاینه ی اطرافیان بیماران سلی کشف می شود. نشانه های بیماری عبارت اند از:
سرفه ی مزمن
تب
کم اشتهایی
نارسایی رشد در کودکان و نوجوانان
تعریق شبانه
و…
نشانه های شدیدتر بیماری ممکن است شامل حملات سرفه و دیده شدن خون در خلط باشد. لازم به ذکر است که سل می تواند به جز ریه ها اعضای مختلفی از بدن را گرفتار کند از جمله غدد لنفاوی، استخوان و مفاصل، ستون مهره ها، دستگاه ادراری – تناسلی، شکم، روده و پریکارد قلب باشند.
بسته به ناحیه ی درگیر شده بیمار علائم خاص خود را خواهد داشت. در نوع شدید سل حدود ۷۵ درصد موارد سل ریوی است که علائم آن شامل دردر قفسه ی سینه و سرفه خونی و مزمن بیش از سه هفته و علائم عمومی شامل تب و لرز، عرق شبانه، کاهش اشتها، کاهش وزن، رنگ پریدگی و خستگی مداوم می باشد.
در حدود ۲۵ درصد سل حاد عفونت از ریه شروع شده و به دیگر قسمت ها سرایت می کند و باعث بروز انواع سل می شود. عفونت غیر ریوی در پرده ی جنب، سیستم عصبی مرکزی، غدد لنفاوی، حلق، سیستم تناسلی، مفاصل و استخوان ها دیده می شود. هرچند عفونت های غیرریوی واگیردار نیستند اما می توانند با نوع واگیردار ریوی همزمان باشند.
به طور کلی هر فردی که یک یا چند علامت زیر را داشته باشد مشکوک به این بیماری می باشد:
سرفه ی خلط دار
سرفه ی خونی
خستگی
تب
تنگی نفس
خس خس سینه
مشکل تنفسی
درد قفسه ی سینه
ضعف و کاهش وزن بی دلیل
عرق کردن شدید به خصوص در شب
علت ایجاد سل ریوی و راه انتقال آن
علت ایجاد سل ریوی یک باکتری به نام مایکوباکتریوم توبرکلوزیس است. و اصلی ترین راه ابتلا، استنشاق ترشحات یا غبار آلوده به باکتری عامل سل می باشد، که ناشی از تماس با بیمار دچار سل ریوی درمان نشده است. این بیماری از طریق غذا، آب، تماس جنسی، تزریق خون، یا نیش حشرات منتقل نمی شود.
پیشگیری از سل ریوی
با توجه به نحوه ی انتقال این بیماری تنفسی، واضح است که بهترین راه برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری، دوری از افراد آلوده است. لازم به ذکر است که اعضای کادر درمان که با این بیماران به طور مستقیم سر و کار دارند، بیشترین خطر ابتلا را داشته و لازم است که با استفاده از ماسک و گان و رعایت پروتکل های بهداشتی از ابتلای خود جلوگیری کنند.
بعضی از کشورها نیز برای پیشگیری از ابتلای به این بیماری از واکسن سل استفاده می کنند که نتایج تحقیقات نشان داده است که این واکسن بیشتر برای کودکان موثر است تا بزرگسالان.
عوامل تشدید کننده ی سل
از عوامل تشدید کننده ی آن می توان به موارد زیر اشاره کرد:
سن بالا
ارتباط با بیماران مبتلا به آن
سوتغذیه
زندگی در مکان هایی مانند زندان و زیرزمین تاریک
عدم رعایت بهداشت
داشتن سیستم ایمنی ضعیف مثل افراد مبتلا به ایدز، افرادی که تحت شیمی درمانی قرار دارند، افراد دیابتی، افرادی که از داروهای خاصی استفاده می کنند و…
و…
روند تشخیص و درمان سل
معمولاً بیمار با علائمی مثل کاهش وزن، تب و لرز، تنگی نفس و… به بیمارستان مراجعه می کند. برای بیمار در طی بستری شدن و جهت تشخیص بیماری، بررسی های مختلفی انجام می شود که عبارت اند از:
انجام معاینات بالینی و هیستوری گرفتن از بیمار
بررسی تورم و حساس شدن گره های لنفاوی در گردن یا سایر مناطق
بررسی وجود مایع در اطراف ریه ی بیمار
شنیدن صداهای غیر طبیعی ریه ی بیمار
بررسی خلط
نمونه برداری از بافت مبتلا
انجام آزمایش خون
انجام تست PPD
انجام سی تی اسکن و رادیوگرافی از قفسه ی سینه
و…
بعد از مثبت شدن جواب آزمایش سل، بر اساس نظر فوق تخصص ریه یا متخصص عفونی داروهای آنتی سل برای بیمار شروع میشوند. معمولاً به مدت دو هفته بیمار در بخش این داروها را دریافت می کند.
بعد از دو هفته با ادامه ی مصرف داروهای آنتی سل در منزل، بیمار را مرخص می کنند. گاهی نیز بیمار نیازمند بستری نیست و بعد از انجام آزمایشات اولیه که معمولاً شامل تست های کبدی و کلیوی پایه است، درمان به صورت سرپایی آغاز می شود.
سوالات متداول
سوال : سل ریوی چیست؟
پاسخ : عامل این بیماری باکتری به نام مایکوباکتریوم توبرکلوزیس است که ریه ها را درگیر می کند.
سوال : راه های انتقال سل ریوی کدام اند؟
پاسخ : اصلی ترین راه ابتلا، استنشاق ترشحات یا غبار آلوده به باکتری عامل سل می باشد، که ناشی از تماس با بیمار دچار سل ریوی درمان نشده است.
سوال : چگونه از سل ریوی پیشگیری کنیم؟
پاسخ : بهترین راه برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری، دوری از افراد آلوده است.
